Lepotu i karakter određenih lokacija potpuno možete doživeti i upoznati jedino ukoliko osetite ukuse hrane koju svakodnevno jedu i meštani tog kraja. Gastronomija se prepliće sa brojnim manifestacijama različitog karaktera u opštini Žagubica, ali samo u nekoliko njih ona je u fokusu.
Preplitanje vlaške i srpske kulture i tradicije u podnožju Homoljskih planina donelo je Žagubici epitet jedne od opština sa najraznovrsnijom i najukusnijom gastronomijom. Brojni slatki i slani specijaliteti, koje možete probati jedino u ovom kraju Srbije, predstavljeni su kao propratni ili glavni sadržaj, na skoro svakoj manifestaciji. Štandovi su uvek puni različitih đakonija, za koje su odgovorne vredne ruke članica lokalnih udruženja žena. Posetioci nikada ne ostaju ravnodušni na tamošnje specijalitete, pa su redovi ispred štandova uvek dugi.
Manifestacija “Dani proje i sira” ove godine održana je 17. avgusta i uvrštena je u kalendar Turističke organizacije Žagubica kao kulturno-gastronomska manifestacija. Obeležava se od 2007. godine sa ciljem predstavljanja gastronomske ponude i običaja ovog kraja.
Manifestacija je i edukativnog karaktera, pa se u sklopu nje godinama organizuju različita predavanja na aktuelne privredne teme. Posetioce najviše privlače takmičenja u kojima se bira najukusnija i najveća proja, parče sira i najbolji svadbarski kupus. Tradicionalno se organizuju izložbe ručnih radova i narodnih nošnji, sportske igre i bogat kulturno – umetnički program.
O značaju ove manifestacije govori i činjenica da ju je ove godine otvorio predsednik države Aleksandar Vučić.
“Ovde je priroda veličanstvena, ima mnogo potencijala koje do sada nismo dovoljno iskoristili. Zato ćemo u predstojećem periodu obratiti mnogo više pažnje na ceo ovaj region”, istakao je tada Vučić.
Vladan Lazić, direkor Turističke organizacije Žagubica, istakao je da je ova manifestacija regionalnog karaktera.
“Više od 3.000 gostiju poseti ovu manifestaciju koja se održava u selu Medveđica, jednom od najlepših krajeva Srbije okruženim netaknutom prirodom”, rekao je Lazić za E-Braničevo.
Program „Dana proje i sira“ je upotpunjen novom manifestacijom pod nazivom „Put sira” koja ove godine obuhvata područje jugoistočne Srbije, od Babušnice, preko Svrljiga, Petrovca na Mlavi, Kučeva, Žagubice, Boljevca do Pirota i podrazumeva promociju malih proizvođača sireva.
Najukusniju proju ove godine umesio je Milan Bogić, a proja sa najvećim prečnikom od 165 centimetara delo je ruku Udruženja žena „Homoljke“ iz Žagubice. Nagrada za najukusniji sir pripala je Željku Iliću, a najveće parče sira imao je Igor Njamcić. Najbolji svadbarski kupus skuvala je Turistička organizacija Kikinde, a najbolji kuvari svadbarskog kupusa su članovi ekipe „Lovačka priča“ iz Ćovdina.
U ovim jedinstvenim takmičenjima svake godine učestvuju i članice Udruženja žena “Homoljke” i često osvajajaju brojne nagrade. Jedna od članica, Devica Milojković, otkriva da je najbolji recept za proju onaj starinski, koji smo nasledili od naših starih – voda, brašno i so. Nije potrebno mnogo komplikovati, rekla je ona, a najvažnija je ljubav i posvećenost. To se, ističe, oseti u svakom zalogaju.
Homoljski kraj poznat je po mnogobrojnim lekovitim, začinskim biljkama i gljivama koje se često koriste u pripremi raznovrsnih jela, a posebno gulaša, koji je nadaleko poznat. Kako bi se meštani i posetioci edukovali o vrstama, značaju, ali i opasnostima, a u cilju poplularizacije prirodnog blaga u šumama Homolja, svake godine Ekološko društvo “Studenac”, uz podršku opštine Žagubica i tamošnje turističke organizacije, organizuje manifestaciju „Dani gljiva i bilja“ u Krepoljinu.
“Studenac” postoji od 1997. godine kao sekcija, a godinu dana nakon toga je registrovan kao ekološko društvo koje se bavi zaštitom prirode. Pojedini članovi imali su iskustva sa gljivama, a na predlog Mikološkog društva Srbije, osmislili su manifestaciju „Dani gljiva i bilja“
„Prva manifestacija organizovana je 2005. godine, a na samom početku škola je bila ključni faktor, jer su deca bila najbrojniji učesnici. Od samog početka događaj je bio masovan, jer su se okupljali i drugi ljubitelji prirode i članovi našeg udruženja. Kako smo ga usavršavali, tako se povećavao i broj posetilaca, pa u proseku imamo više od 300 ljudi na terenu”, kaže Vladan Milošević, predsednik udruženja “Studenac”.
Ovogodišnja manifestacija u kalendaru Turističke organizacije opštine Žagubica najavljena je za 25. i 26. oktobar. „Dani gljiva i bilja“ su poslednji događaj u kalendaru i njime se završava sezona manifestacija u ovoj opštini.
Ovaj događaj se nalazi i u kalendaru manifestacija Mikološko-gljivarskog saveza Srbije, a traje dva dana. Prvog dana učesnici manifestacije odlaze na teren i prikupljaju gljive i biljke. Drugog dana organizuje se ručak napravljen od ubranih gljiva, obično gulaš, kao i izložba ubranih primeraka. U sklopu manifestacije su i takmičenja, pa se između ostalog bira najlepše ukrašena korpica, najveća gljiva i najlepši primerak.
“Na manifestaciju dolaze oni koji već imaju predznanje i oni koji ne znaju ništa. Postoji nekoliko gljivarskih staza kojima se krećemo, a sve je u pratnji vodiča. To su uglavnom naši članovi ili neko iz Mikološko-gljivarskog saveza Srbije. Oni na terenu odgovaraju na sva pitanja u vezi sa gljivama i biljkama”, rekao je Milošević.
Kada se gljive prikupe na terenu, onda se vrši selekcija, determinacija, obeležava se i napravi popis. Jedna od najbogatijih izložbi bila je 2010. godine i tada je bilo izloženo više od 200 različitih vrsta gljiva.
Homoljski kraj bogat je gljivama, a prema rečima našeg sagovornika, najpoznatiji su vrganji, lisičarke, jajčare, šumsko pile, crna truba, bukovača…
“Od otrovnih u šumama Homolja nalaze se zelena i bela pupavka, a to zavisi od sezone. Ima puno i onih gljiva koje su retke i zaštićene. Njih naši vodiči prepoznaju i obično se ubere jedna ili dve za izložbu. Imali smo jedne godine redak primerak parazitskog vrganja – na jednoj gljivi parazitira druga gljiva. To je bio jedinstven slučaj u Evropi”, dodao je Milošević.
Na manifestaciji akcenat je i na samoniklim, jestivim biljkama po kojima je ovaj kraj poznat, poput šumskog voća, drena, gloga, trnjine…
Zdrava i domaća hrana su u fokusu i manifestacije “Dan zdrave hrane” koja je u kalendaru žagubičke turističke organizacije najavljena za 16. oktobar. Tradicionalno se ovaj dan obeležava u Laznici, u Osnovnoj školi “Jovan Šerbanović”, a učenici uče o važnosti zdrave ishrane od nastavnika, predstavnika Doma zdravlja Žagubica, Zavoda za javno zdravlje Požarevac, nastavnika i lokalnih udruženja žena. U sklopu ove manifestacije je i izložba jesenjih plodova i zdravih namirnica.
Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „ Lokalno i domaće – šansa za Žagubicu” po osnovu Konkursa o sufinansiranju projekata iz budžeta opštine Žagubica radi ostvarivanja javnog interesa u oblasti javnog informisanja u 2024. godini.
– Stavovi izraženi u podržanom medijskom projektu ne predstavljaju nužno zvaničan stav Opštine Žagubica.
