Nezavistan i slobodouman, izražene buntovnosti i oštrog intelekta, često sklon kontroverzama, Pera Todorović ostavio je značajan trag u razvoju srpskog novinarstva. Smatra se jednim od začetnika modernog žurnalizma u Srbiji, a pamti se i kao revolucionar, novinar, prevodilac, polemičar, političar i književnik, koji je iza sebe ostavio brojne novinske članke i književna ostvarenja.
Rođen je 2. maja 1852. godine u selu Vodice, u blizini Smederevske Palanke, kao treći sin majke Smiljane i oca Jovana. Osnovno školovanje završio je u ovoj opštini, dok je gimnazijsko obrazovanje nastavio u Kragujevcu i Beogradu. Zanimljivo je da je iz beogradske gimnazije isključen zbog učešća u đačkoj pobuni, izazvane njegovim odbijanjem da primi pričešće, čemu su se pridružili i drugi učenici. Nakon tog događaja školovanje je nastavio u Pešti, gde je upisao trgovačku školu.
Kasnije je studije nastavio u Cirihu, što je predstavljalo jednu od ključnih prekretnica u njegovom životu i radu. Još pre odlaska upoznao je Svetozara Markovića, čijim idejama je bio blizak i kasnije ih aktivno podržavao, delujući i kao njegov saradnik, između ostalog i kroz finansijsku pomoć u održavanju Markovićevih listova, a kasnije i kroz pokretanje svojih.
Nakon opštinskih izbora u Kragujevcu, 1876. godine, kada je Pera Velimirović izabran za predsednika opštine, na pobedničkoj manifestaciji istaknuta je zastava sa natpisom „Samouprava“. Iako je zbog ovog događaja uhapšen, Pera Todorović je odlučio da se priključi ratu sa Turskom kao dobrovoljac, te je pušten iz zatvora.
Pored novinarskog angažmana, Todorović je imao značajnu ulogu u sastavljanju programa Narodne radikalne stranke. Kao član njenog Glavnog odbora, čak je bio uhapšen i osuđen na smrtnu kaznu, ali je kasnije pomilovan nakon dogovora sa kraljem Milanom Obrenovićem da radikali zajedno sa naprednjacima formiraju vladu. Taj kompromis, međutim, nije bio prihvaćen od strane same Radikalne stranke, zbog čega je Todorović postao meta neprijateljske kampanje i na kraju izbačen iz stranke, pošto je prihvatio mesto komesara Narodne banke Srbije, sa koga je kasnije otpušten.
Pera Todorović – začetnik modernog žurnalizma
Todorović je tokom života osnivao listove i prenosio svoje ideje, među kojima su “Straža”, “Radikal”, “Samouprava” i “Ogledalo”.
Godine 1889. preuzeo je list “Male novine”, koji je najavio kao nestranački. Inovativno je razvio uličnu prodaju i smanjio cenu primeraka. Za razliku od drugih, “Male novine” su otvarane najsvežijim vestima, a često su pratile i skandale i druge zanimljive događaje, zbog čega se list često smatra i prvim srpskim tabloidom. Objavljivane su i informacije o vremenskim prilikama, feljtoni, vesti sa pijace i druge zanimljivosti neobične za taj period.
Kasnije je list bio zabranjen, ali je nastavio da izlazi pod nazivom “Stare male novine”, sve dok definitivno nije prestao da izlazi nakon Majskog prevrata 1903. godine.
Lečenje i smrt
Decenijama se borio sa bolešću jetre, nekoliko puta je bio operisan. Pera Todorović preminuo je 1907. godine, u Beogradu.
Nagrada UNS-a posvećena Peri Todoroviću
Nagrada Udruženja novinara Srbije za feljton „Pera Todorović“ ustanovljena je 2016. godine. Dodeljuje se svake druge godine u maju, a uručuje u Novinarskoj kući u Vodicama kod Smederevske Palanke, koja takođe nosi njegovo ime.
Izgradili su je UNS, opština Smederevska Palanka i Zavičajno udruženje “Vidovača” iz Vodica, na zemljištu na kome je nekada bila kuća Todorovića.
U biografiji Pere Todorovića važno je istaći i to da je izabran za predsednika Srpskog novinarskog udruženja 1891. godine.
“Iako relativno mlad (39 godina), on je za sobom već imao bogatu novinarsku biografiju kao saradnik listova Svetozara Markovića, urednik prvog socijalističkog časopisa “Rad” (1874–1875), urednik socijalističke “Straže” u Novom Sadu, prvi urednik radikalske “Samouprave” i urednik “Malih novina”, najtiražnijeg lista u Srbiji. Zajedno sa Stevanom Đurčićem, Todorović je inicijator obnavljanja Srpskog novinarskog udruženja (koje je posle Timočke bune 1883. godine prestalo sa radom)”, navodi se na sajtu UNS-a.
Među njegovim književnim delima izdvajamo: Život i trulež jedan redić iz nauke od društvu (1882), Uništenje estetike (1882), Silazak s prestola – roman (1889), Iz prošlosti – uspomene (1895), Karađorđe – Smrt Karađorđeva (1924), Dnevnik jednog dobrovoljca (1938) dnevnik iz srpsko turskih ratova, sa fronta, Listovi iz „Hajdučije“ (1985), Izabrani spisi – društvo i politika (1986), Izabrani spisi 2 – književnost (1986), Krvava godina (1991), Ogledalo zrake iz prošlosti (1904, reprint 1997), Srpska stvar u Staroj Srbiji/Uspomene na kralja Milana (1997), Pisma – ličnosti i ličnost (2000).
Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta “ Legende za budućnost” koji sufinansira opština Smederevska Palanka po Konkursu za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja na teritoriji opštine Smederevska Palanka u 2025. godini.
– Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
