Na listi organizacije Evropske federacije za očuvanje kulturnog nasleđa “Evropa Nostra” i Evropske investicione banke, među najugroženije lokalitete u 2023. godini, svrstane su i vodenice u Bistrici, što je umnogome doprinelo njihovoj promociji i očuvanju.
Lokalna zajednica je uz podršku opštinskog Zavičajnog muzeja i „Udruženja vodeničara i pomeljara“ iz Bistrice, a u saradnji sa Turističkom organizacijom opštine Petrovac na Mlavi, kandidovala ovaj lokalitet za Program “Sedam najugroženijih” 2023. godine, uz podršku “Europa Nostra Serbia”.
Glavni ciljevi nominacije su rehabilitacija ovog jedinstvenog kompleksa mlinova za mlevenje žita i valjanje sukna, nastalog u periodu između 19. i sredine 20.veka, a koji je danas pod pretnjom uništenja usled dugotrajnog zapuštanja i izloženosti vremenskim uslovima.
“Cilj nominacije bilo je upoznavanje naše i evropske javnosti sa značajnom kulturnom baštinom koja se nalazi na našim prostorima, kao i mogućnost uključivanja kulturnog nasleđa u održivi ruralni razvoj i turističke tokove”, kaže Vedrana Lazarević iz Turističke organizacije Petrovac na Mlavi za E-Braničevo.
Vodenice u Bistrici su jedini lokalitet iz Srbije koji se 2023. godine našao na ovaj listi, a izbor je napravljen na osnovu izuzetnog značaja nasleđa i kulturne vrednosti svake od lokacija, njihovih potencijala, kao i ugroženosti sa kojom se danas suočavaju.
Pored vodenica u Bistrici, na listi su se našli i sledeći lokaliteti: Kortrijk železnička stanica u Belgiji, Partizansko groblje u Mostaru, Bosna i Hercegovina, Čakvinji tvrđava u Gruziji, Schwesternhaus u Nemačkoj, Memento Park u Mađarskoj i Kulturni predeo Svetog Stefana, Paštrovići, Crna Gora.
“Zajedno sa drugim stambenim, duhovnim i komercijalnim objektima narodne arhitekture, vodenice u Bistrici čine jedinstven ruralni pejzaž, koji svedoči o važnom procesu proizvodnje hrane nekada prisutnom širom Evrope. Iako su neke vodenice i dalje u funkciji, ceo kompleks u Bistrici je u procesu degradacije usled različitih prirodnih faktora, poput poplava, ali i zbog neodržavanja. Uz odgovarajuću restauraciju, interpretaciju i odgovarajući plan održivog kulturnog turizma, vodenice u Bistrici bi mogle postati odličan primer uspešne revitalizacije baštine koja donosi višestruku korist lokalnoj zajednici i privredi”, saopšteno je u Savetodavnom panelu Programa “Sedam najugroženijih”.
Iz Tutističke organizacije Petrovca na Mlavi naveli su da je uključivanje vodenica u ovaj program donelo veliku medijsku prisutnost, kao i podizanje svesti o kulturnom nasleđu ovog dela Srbije, što je već uticalo na posećenost opštine.
Njihov poseban naglasak je da razvoj turizma prati i poštuje principe održivosti i u radu koristi savremene mogućnosti digitalizacije. U okviru projekta Evropa Nostre “Sedam najugroženijih”, koji finansira Evropska investiciona banka, petrovačka turistička organizacija je želela da upravo koristeći prednosti digitalizacije upozna turiste sa ovim područjem.
“Opština Petrovac na Mlavi je u sklopu projektnih aktivnosti želela da u skladu sa savremenim tendencijama prezentacije turističke ponude putem digitalizacije pomoću QR kodova i veb aplikacije, pruži svim zainteresovanima mogućnost dobijanja informacija koje su vezane za svaku vodenicu ponaosob. U skladu sa tim urađeni su autentični prikazi kao i prezentacija. U okviru projekta izrađena je veb aplikacija i table sa QR kodovima”, rekla je Lazarevićeva.
Table sa QR kodovima nalaze se na svakoj vodenici u Bistrici i svojevrsna su lična karta , a donose autentične priče njihovih vlasnika, koje su ponaosob objavljene i na Ju tjub kanalu Turističke organizacije Petrovac na Mlavi.
Još jedan način privljačenja turista je i objavljivanje autentičnih recepata hrane koja je pripremljena od brašna, upravo iz vodenica u Bistrici. U saradnji sa ženama iz Udruženja
“Vodeničara i pomeljara” do sada su objavljeni recepti za “gotovac” od žutog kukuruznog brašna, baba Savkin kolač na tabli, parenu proju od belog ili žutog kukuruznog brašna, vodeničarski bistrički kačamak od žutog brašna dobijen od kukuruza osmaka, cicvaru, palačinke sa jabukama i crnim vodeničnim brašnom i vodeničarske pivčiće.
Recepte, ali i autentične priče vodeničara možete videti OVDE.
Turistička organizacija Petrovac na Mlavi učestvuje na velikom broju događaja u zemlji i kontinuirano promoviše sve lokalitete opštine. Ovakva promocija, ali i uvođenje novih načina informisanja o lokalitetu, trebalo bi da utiče na privlačenje novih turista, pogotovo mladih kojima su društvene mreže i Ju tjub svakodnevnica.
Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „Bistričke vodenice – od najugroženijeg lokaliteta u Evropi do tursitičke atrakcije“ po osnovu Konkurs za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja u oblasti javnog informisanja u 2024. godini.
– Stavovi izraženi u podržanom medijskom projektu ne predstavljaju nužno zvaničan stav Opštine Petrovac na Mlavi.
