Za lokalnu zajednicu od velikog značaja su manifestacije kulturnog karaktera koje privlače različite grupacije stanovništva – ljubitelje književnosti, slikarstva, muzike i drugih umetnosti.
U organizaciji manastira Gornjak, a u saradnji sa opštinama Žagubica i Petrovac na Mlavi, 31. avgusta organizovana je kulturno-književna manifestacija koja nosi ime po čuvenoj pesmi Đure Jakšića, „Noć u Gornjaku“.
Ova manifestacija je i ove godine okupila veliki broj ljubitelja književnosti i umetnosti, pa je osim kazivanja stihova, organizovana i likovna radionica, ali i nastupi manastirskog hora “Mali Sinaj”, glumca petrovačkog pozorišta Časlava Čupića i Kulturno-umetničkog društva “Mladost” Krepoljin.
“Manastir Gornjak kroz celu svoju istoriju piše knjige duhovnosti, ali takođe i knjige kulture. Činjenica da je Gornjak prva zadužbina Kneza Lazara nas svrstava u jedan duhovni i obnoviteljski deo kulture u ovom delu naše zemlje”, rekao je domaćin manastira, jeromonah Gavrilo, na otvaranju manifestacije u Gornjaku.
Đura Jakšić rođen je 1832. godine u Srpskoj Crnji u Banatu, a obrazovanje je stekao u brojnim evropskim gradovima. Put seoskog učitelja doveo ga je u Požarevac, odakle je ubrzo krenuo na put ka Podgorcu, selu u Timočkoj krajini na koji ga je poslalo tadašnje Ministarstvo prosvete. Na taj put išao je pešice, s obzirom na to da je živeo skromnim životom učitelja, a prolazio je dolinom Mlave, kroz Homoljske planine i Žagubicu.
Put je trajao 15 dana, a veruje se da je za to vreme napisao neke od svojih najlepših pesama: „Put u Gornjak“, „Noć u Gornjaku“ i „Veče“.
Sabor frulaša “Homoljska frula” u Osanici održava se svakog maja sa ciljem očuvanja autentične tradicije i kulture homoljskog kraja. U organizaciji opštine Žagubica, tamošnje Turističke organizacije i Udruženja frulaša i etnomuzičara “Flujer”, sabor okuplja veliki broj ljubitelja zvuka koji je karakterističan za homoljski kraj.
Ove godine je organizovan 10. Sabor frulaša i i prvi “Sabor dudučara Srbije”.
“Ova manifestacija ima veliki značaj za meštane našeg sela, pogotovo za starije ljude koji nisu toliko u mogućnosti da odu van njega na neko dešavanje. Bitan je i za mlade ljude koji imaju priliku da čuju karakteristične zvuke iz Homolja”, rekla je frulašica Irena Marić, članica udruženja “Flujer” .
Sabor se organizuje u čast Ivana Tomića, samoukog narodnog svirača iz Osanice koji je preminuo 2019. godine. On je začetnik ove manifestacije, ali i zaslužan za to što su zvuci frule u ovom homoljskom selu opstali i prenosili se sa kolena na koleno.
“Sabor je osnovao Ivan Tomić, a kada se u selu pomene neki umetnik, meštani uvek i odmah pomisle na njega. Na početku mu je bilo teško, sećam se da se baš trudio da prva manifestacija bude organizovana – tražio je pomoć i mnogo se zalagao”, priseća se naša sagovornica.
Ivan Tomić, poznatiji i kao majstor frule, bio je samouki narodni svirač. Njegovo umeće su prepoznali mnogi poznavaoci muzike, pa je bio uspešan na brojnim takmičenjima. Osnovao je i školu frule u Osanici, ali i Udruženje “Flujer”.
Sabor je takmičarskog karaktera, a u kategoriji juniora u sviranju frule ove godine najbolji su bili Lazar Žuržić iz sela Sige i Ignjat Bošković iz Ćovdina, a u kategoriji seniora Bora Nikolić iz Suvog Dola, Milorad Pavlović iz Breznice i Stojadin Barbulović iz Ždrela.
Nagrade za najbolje dudučare nose ime osnivača ove manifestacije, pa tako najbolji dobijaju priznanja “zlatni, srebrni i bronzani duduk Ivana Tomića”. U ovoj kategoriji najbolji je bio Danilo Stepanović, drugi je bio Jovica Andrejić, a treći Bora Nikolić.
“Manifestacija jeste posećena, ali još uvek nije dostigla svoj maksimum, možda zbog toga što nekoliko godina nije održavana zbog epidemije koronavirusa, pa nije imala kontinuitet”, rekla je Marićeva.
Plan je da se ova dva sabora u budućnosti sve više razvijaju i u Osanicu privuku veliki broj ljubitelja muzike.
“Homoljska saksofonijada” tradicionalno okuplja najbolje saksofoniste iz cele Srbije. Ova kulturo-muzička manifestacija uvrštena je u kalendar Turističke organizacije Žagubica, a ove godine biće organizovana 2. oktobra.
Naselje Suvi Do, rodno mesto Jovana Stanojevića, muzičara koji je proslavio saksofon i njegove zvuke, godinama je, upravo zbog te jedinstvene manifestacije, rasadnik talenata.
Stanojević je rođen i dugo živeo u ovom selu nadomak Žagubice, a sarađivao je sa najvećim zvezdama bivše Jugoslavije. Svirao je srpska i vlaška kola, a po rečima organizatora, prodavao je svojevremeno ploče u tiražu od 100.000 primeraka.
Na ovim i sličnim manifestacijama okuplja se veliki broj ljudi iz Srbije i regiona, a često su upravo one povod za povratak ljudi iz homoljskog kraja koji žive u inostranstvu. Mnogi od njih često planiraju odmor u vreme održavanja određenih manifestacija, te se upravo tada vrate u otadžbinu i prisete se možda zaboravljenih običaja.
Ovaj tekst nastao je u sklopu projekta „ Lokalno i domaće – šansa za Žagubicu” po osnovu Konkursa o sufinansiranju projekata iz budžeta opštine Žagubica radi ostvarivanja javnog interesa u oblasti javnog informisanja u 2024. godini.
– Stavovi izraženi u podržanom medijskom projektu ne predstavljaju nužno zvaničan stav Opštine Žagubica.
