Lokalitet „Gradac“ u Kalištu, značajno je oštećen prilikom kopanja parcele na kojoj Narodni muzej Požarevac vrši arheološka istraživanja.
Protiv NN lica, 7. avgusta podneta je krivična prijava MUP-u, PS Malo Crniće, za nezakonito kopanje i uništavanje arheološkog lokaliteta „Gradac“ u Kalištu, kaže v.d. direktora Narodnog muzeja Požarevac, Saša Živanović.
„Delo je primećeno dana 6. avgusta oko 12 časova i 15 minuta, od strane zaposlenih u Narodnom muzeju Požarevac. Ovim je ugrožen kulturno – istorijski značaj lokaliteta koji se nalazi pod zaštitom države. Prilikom ovog incidenta došlo je do potpune devastacije dela arheološkog lokaliteta, što je rezultiralo uništavanje arheološkog konteksta na tom delu lokaliteta“, ističe Živanović.
On još dodaje da su počinioci mehanizacijom prokopali rov duž zapadne ivice čak 30 metara, širine 80 centimetara i dubine od 1,5 metara. Ovim rovom uništene su solidne građevine iz perioda kasne antike (treći i četvrti vek), sudeći po građevinskom šutu i ostacima keramičkog posuđa. Prema rečima Živanovića izvršena su najmanje dva krivična dela, neovlašćeno izvođenje arheoloških radova i uništenje i oštećenje tuđe stvari.
„Uništenje dela arheološkog lokaliteta je posledica primarne namere izvršilaca, a to je otuđenje arheološkoh artefakata koji se pronalaze prilikom prekopavanja. Bez obzira na visinu štete ovo predstavlja krivično delo – teška krađa i trebalo bi se dokazati kroz istražni postupak. Ono što je potpuno evidentno je uništenje dela arheološkog lokaliteta koji uživa institut prethodne zaštite prema članovima 32 i 34 stav 9 zakona o kulturnom nasleđu, kao i sadržaj arheološkog lokaliteta prema članu 18 istog zakona“, navodi za E-Braničevo v.d. direktor Narodnog muzeja Požarevac.
Ovo je već treći put da se na ovom lokalitetu suočavaju sa istim problemom i već druga prijava u prethodnih nekoliko godina, koja se podnosi protiv NN lica.
Saša Živanović ističe da već decenijama postoji problem sa nezakonitim kopanjem i korišćenjem detektora metala na arheološkim kopanjima, a razvojem tehnologije, naročito detektora metala, sve je više ljudi koji ilegalno istražuju arheološke lokalitete u potrazi za vrednim predmetima.
Prvi podaci o arheološkom lokalitetetu „Gradac“ u Kalištu, datiraju još iz druge polovine 19. veka od strane istraživača Feliksa Kanica, koji je registrovao vidljive ostatke rimskih građevina i deonice puta Viminacium-Horeum Margi na nekoliko tačaka, uključujući Kalište, Batušu, Kulu i Toponicu.
Prema dosadašnjim nalazima, ovaj prostor je veoma rano uključen u proces urbanizacije, verovatno nakon što je Viminacijum proglašen za glavni grad provincije Gornje Mezije.
Njegovu pažnju imali su brojni istraživači čija su interesovanja ukazivala na značaj ovog lokaliteta kao jednog od najvažnijih u ovom regionu.
